48ra

Deprimo statu Landauensis ęcclesię.⁠^{1 (top) {vide Wharton Anglia Sacra Vol. 2. p. 667.}}
Et uita archiepiscopi Dvbricii.
A nno⁠^{2 A nno The A is a five-line rubricated initial.} abincarnatione
domini .clvi. Lucius britan
5 norum rex adeleutherium
duodecimum apostolicę sedis pa
pam legatos suos scilicet eluanum
et Meduuinum^{3 Meduuinum (margin, keyed with a signe de renvoi [∴]) {[.]edwinum}.} misit. implora
ns ut iuxta eius ammonitionem
10 christianus fieret. quod ab eo impetra
uit. Nam gratias agens deo suo quod
illa gens aprimo regionis inhabi
tatore bruto gentilis fuerat. tam
ardenter adfidem christi festinabat.
15consilio seniorum urbis romę placu
it eosdem legatos baptizari. et ca
tholica fide suscepta ordinari.
eluanum inepiscopum. Meduuinum⁠^{4 Meduuinum (margin, keyed with a signe de renvoi [∴]) {[..]ta medwinum oh’ scribitur}.} autem
indoctorem. Et propter eloquentiam
20 et scientiam quam insacris habebant
scripturis. predicatores adLucium
inbritanniam reuersi sunt. quorum sancta pre
dicatione lucius. et totius britanni
ę primates baptismum susceperunt.
25 et secundum iussum beati eleutherii
papę ęcclesiasticum ordinem constuit
episcopos ordinauit. et bene uiuendi
normam docuit. Quam christianę re
ligionis fidem sine aliqua praui do
30gmatis macula sinceram conserua
uerunt. usque dum pelagiana^{5 pelagiana (margin) {pelagius}.} heresis^{6 pelagiana heresis (bottom) {heresis pellagiana regnauit Anno incarnationis domini .cccc. xlvii}.}
orta est. Adquam confutandam. sanctus
Germanus^{7 sanctus Germanus (margin) {san ctus germanus [...]issiodo[...]sis}. Evans (LL 336) read the second word as altissiodorensis.} episcopus et Lupus ^{{tricassine ciuitatis episcopus}} agallię an
tistibus adbritannos missi sunt. Sepe
35tamen⁠^{8 Sepe tamen (margin) {[.]ota bene sepe tamen}.} antemissis legatis abritannis

48rb

adeos implorantibus auxilium con
tra tam execrabile periculum quia
prauę doctrinę hereticorum non ad
quiescebant^{9 non adquiescebant (margin) {Nota non adquiescebant}.}. neque tamen confun
5dere ualebant. Postquam predicti se
niores pelagianam heresim extir
pauerant. episcopos inpluribus locis bri
tannię insulę consecrauerunt. Super
omnes autem britannos dextralis par
10tis britannię beatum Dubricivm⁠^{10 Dubricivm (margin) {Dubricius}.}
summum doctorem arege et abomni
parrochia electum. archiepiscopum^{11 archiepiscopum (margin, keyed with a signe de renvoi [∴]) {Archiepiscopum Landauensem scilicet ỽt infra patebit Et sic vt ỽidetur fuit simul Archiepiscopus Landauensis et ciuitatis legionum svper fluuium oskam site nota bene}.} c^{o} on⁠^{12 c{o} on The original c had a contraction mark over it, indicating an abbreviation for con. a later hand has added an o and extended the contraction mark.}
secrauerunt. Hac dignitate ei aGer
mano et Lupo data. constituerunt
15ei episcopalem sedem concessu Mouri=
ci regis. principum cleri et populi.
apud podum Lanntam^{13 Lanntam (margin, keyed with a mark [‘]) {Lantaf}.}. inhono
re sancti petri apostoli fundatam. et cum^{14 (margin) {limites territori[.] de landaf.}.}
finibus istis aHenriu ^{ỽ}⁠^{15 Henriu {ỽ} A later hand has altered the u to a ỽ.} gunua usque
20adriu ^{ỽ}⁠^{16 adriu {ỽ} A later hand has altered the u to a ỽ.} finion. et agungleis usque ad
mare totum infra taf et elei cum
piscibus et coretibus suis x ^{o}mnibus⁠^{17 omnibus The o is written over an erasure.}. et cum
omni sua dignitate et libere abom=
ni regali et seculari seruitio. nisi
25tantum oratione cotidiana et ęc=
clesiastico seruitio proanima illius. et
animabus parentum suorum regum et
principum britannię. et omnium fi=
delium defunctorum. et cum isto pri=^{18 (margin) {priuilegium}. A vertical line drawn in the right margin indicates that this note pertains to lines 29–35.}
30uilegio. sine consule. sine proconsu=
le. sine conuentu intus nec extra. sine
expeditione. sine uigilanda regi^{19 (margin) {Anglia sacra p. 668}.}
one intus nec extra. et cum libera
communione totius episcopatus in=
35colis. in campo et insiluis. inaqua

48va

et inpascuis. et cum tota sua curia
inse plenaria libera et integra ut
regia^{20 sua curia inse plenaria libera et integra ut regia (top, above both columns) {[..]am curiam Landauensem in se plenaria m liberam et integram vt regiam etc}; (margin) {Nota ỽt regia.}. A pointing hand pointing to regia in line 3 may have been intended to draw attention to one of these notes.}. et cum suo refugio^{21 refugio (margin) {refugium}.} nonad
finitum tempus sed sine termino.
5idest quandiu uoluerit profugus
maneat tutus sub eius asylo. etcum
datis corporibus et commendatis
regum totius parrochię Landauię
inperpetuo. Parrochiam uero quin^{22 (margin) {limites diocesis antiquiores}.}
10centas tribus sinus sabrinę Ercic
etAnercyc^{23 Ercic etAnercyc (margin) {Nota hic Erging et anergyng infra diocesim Landauensem}.} amochros super ripam
Guy usque adinsulam Teithi. et prop
ter sanctitatem suam et predicationem precla=
ram beati pastoris et regalem parente
15lam^{24 regalem parentelam (margin) {Nota regalem parentelam sancti dubricii landauensis quondam Archipresulis. metropolitani tocius dextralis magne britanie primatis/ ac apostolice sedis legati in ciuitate metropolitana landauensi etc}. A pointing hand has been drawn pointing at the word parentelam. A vertical line drawn on the right side of the column, encompassing lines 14–21, may be intended to highlight the text to which this note pertains.} suam plures ęcclesię cum suis do=
tibus. decimis. oblationibus. sepulturis.
territoriis et libera communione e
arum datę sunt sibi ęcclesię Landaui
ę et successoribus suis omnibus aregibus
20 et principibus totius regni dextralis
britannię et cum predicta digni=
tate. Statutum⁠^{25 Statutum Evans (LL 348) thought that the final tu was written over an erasure, but I am unable to confirm this.} est enim apostolica auc
toritate^{26 apostolica auctoritate (margin) {Auctoritas apostolica}.} istius ęcclesię priuilegium ut cum
sua dignitate abomni secularis ser
25uitii grauamine libera inposterum
maneat et quieta. Quecunque uero
concessione pontificum. liberalitate
principum. oblatione fidelium. uel
aliis iustis modis eidem pertinebunt
30ei firma inposterum et integra con
seruentur. Quecunque preterea infutu
rum largiente deo iuste atque cano^{27 (margin) {nota}. It is not clear what this is intended to highlight.}
nice poterit adipisci. quieta ei
semper et illibata permaneant.
35Dexxxxxx ^{cretum}⁠^{28 Dexxxxxx {cretum} (bottom) {Nota bene contra violatores priuilegiorum ecclesie Landauensis}. A pointing hand links this note to the word Decretum.} x x ^{{que est}}⁠^{29 Dexxxxxx {cretum} x x {que est} Both the latter part of Decretum and que est seem to have been written by a later hand over an erasure. It is not possible ascertain what has been erased.}ut nulli omnino

48vb

hominum liceat predictam ęcclesiam teme^{30 (margin) {nota}. A vertical line drawn on the right side of the column, encompassing lines 1–21, highlights the text to which the nota is drawing attention.}
re perturbare. aut eius possessiones au=
ferre. uel ablatas retinere. minuere.
uel temerariis uexationibus fatigare.^{31 (bottom) {Nota supra terribilem sentenciam contra quosdam dominos Anglie qui possessiones ecclesie Landauensis abstulerunt retinent minuunt uel temerariis ỽexacionibus fatigant dictum Landauense dominium etc}. A pointing hand adjacent to line 3 indicates what this note refers to.}
5 et omnia ei cum parrochię finibus
conseruentur. Siqua igitur infuturum ecclesia
stica secularisue persona contra hanc te=
mere uenire temptauerit. secundo tertioue
commonita. si non satisfactione congrua
10emendauerit potestatis honorisx ^{que}⁠^{32 honorisx {que} The que seems to have been written by a later hand, probably over an erasure.} sui
dignitate careat. reamque se diuino iu=
dicio existere. deperpetrata iniquitate
cognoscat. et asacratissimo corpore
ac sanguine dei et domini redemptoris
15nostri iesu christi aliena fiat. atque inextre
mo examine districtę ultioni^{33 ultioni It seems that a minim has been erased after this word.} sub=
iaceat. Cunctis autem eidem ęcclesię ita ser
uantibus. fiat pax domini nostri iesu christi. qua=
tinus et hic fructum bonę actionis
20percipiant. et apud dictum iudicem premia
ęternę pacis inueniant.
P ost⁠^{34 P ost The P is a three-and-a-half-line rubricated initial.} hęc surrexit rex circu^{i}ens
totum territorium. et portans e=
uangelium indorso cum clericis
25ferentibus cruces inmanibus simul
et reliquias. et aspersa aqua benedi=
cta simul cum puluere pauimenti
ęcclesię inomnibus finibus territorii peram
bulauit pertotum data benedictione
30omnibus conseruaturis elemosinam cum
omni predicta dignitate priuilegii et re
fugii. maledictione autem uiolaturis
inmagno aut inmodico ut predictum est.
V idens^{35 V idens The V is a two-line rubricated initial.} autem sanctus Dubricius largiflu
35 am potentum manum erga sibi

49ra

commissam ęcclesiam partitus est^{36 (top, above both columns) D v b r i c i v s a r c h i ep i s c o p v s.}
discipulos. mittens quosdam disci
pulorum suorum per ecclesias sibi datas. et qui
busdam fundauit ecclesias et episcopos per^{37 fundauit ecclesias et episcopos per dextralem britanniam coadunatores sibi ordinatis parrochiis suis consecrauit Danielem inepiscopum bancorensi ciuitate (bottom, below both columns) {Nota hic quomodo sanctus dubricius fundauit ecclesias et episcopos per dextralem britanniam coadunatores sibi ordinatis parrochiis suis consecrauit Danielem in Episcopum bancorensi ciuitate}. A pointing hand drawn adjacent to line 4 indicates the text to which this note refers.}
5dextralem britanniam coadunato
res sibi ordinatis parrochiis su=
is consecrauit Danielem^{38 Danielem (margin, noted with a signe de renvoi [∴]above Danielem) {[.]ota consecrauit [.]anielem.}.} inepiscopum
bancorensi ciuitate^{39 consecrauit Danielem inepiscopum bancorensi ciuitate (top, above both columns) {Nota hic quomodo sanctus teliaus consecrauit danielem in Episcopum bancorensi ciuitate Et quomodo ciuitas bancorensis erat sub archiepiscopatu Landauensi ac etiam Episcopus bancorensis. sub archiepiscopatu Landauensi fuit nota bene}. It would appear that teliaus is a mistake for Dubricius.} et plures ali
os abbates et presbiteros cum infe
10rioribus ordinibus Ildutum inabba
tem apud podum uocatum ab eo
dem Lannildut.
L ocus^{40 L ocus The L is a three-line rubricated initial.} mocrosi super ripam Guy^{41 L ocus mocrosi super ripam Guy (margin) {Mochros super Wy.}.}
quem priori tempore beatus
15uir Dubricius prius inhabitauerat
dono et concessione Mourici regis
et principum datus est ecclesię Lan=
dauię et pastoribus suis inperpetuo.
et ut ille prior locus posteriori
20semper seruiret cum omni suo terri
torio et omni libertate libere ab^{42 (margin) {nota bene}.}
omni regali seruitio inperpetuo.
Lann Custenhinn garthbenni inercicg.
S ciendum^{43 S ciendum The S is a three-line rubricated initial.} est nobis quod peipiau
25 rex filius erb. largitus est mai
naur garth benni usque adpaludem
nigrum inter siluam et campum et
aquam et iaculum constantini re
gis socri sui trans Guy^{44 trans Guy (margin) {trans Wy}.} amnem deo
30 et Dubricio archiepiscopo sedis landa
uię. et iunapeio consobrino suo
proanima sua et proscriptione no^{45 (margin) {Anglia sacra p. 669.}.}
minis sui inlibro uitę cum omni
sua libertate sine ullo sensu ter=
35reno et principatu paruo et modi

49rb

co nisi deo et sancto Dubricio seruien=
tibus ęcclesię Landauię inperpetuo^{46 inperpetuo (margin, keyed with a signe de renvoi [∴]) {Nota inperpetuo}.}. te
nuitque peipiau grafium super manum
Dubricii sancti ut domus orationis
5 et penitentię. Atque episcopalis locus
inęternum fieret episcopis landauię. et in
testimonio. relictis ibi tribus discipu=
lis suis ęcclesiam illam consecrauit.
Declericis testes sunt inprimo Dubri
10cius. Arguistil. Vbeluiu. Iouann.
Iunapius. Conuran. Goruan.
Delaicis uero Peipiau rex testis. custen
hin. guourir. dihiruc. condiuill.
guidgol. clem. Quicunque custodie
15rit hanc elemosinam deo datam. custo
diat illum deus. qui autem non serua
uerit. destruat illum deus^{47 destruat illum deus (margin) {nota destruat illum deus}.}.
De Lann Cerniu.
N otum ⁠^{48 N otum The N is a three-line rubricated initial.} sit omnibus christianis quod pei
20 piau rex dedit Lann Cerniu
cum uncia agri deo et dubricio et
ecclesię landauię. et omnibus sibi serui=
turis cum omni sua libertate sine
ullo censu ullx ⁱ⁠^{49 ullx i The i is written over an erasure.} homini terreno
25nisi dubricio sancto et sibi succedentibus
inepiscopali sede landauię inper
petuo^{50 inperpetuo (margin) {Nota inperpetuo}.}. Finis eius or nant dylicat
nant yreguic. onant ireguic.
cehit inant. dirheith tir rud ini
30perued. ircoit behit pan a nir
halmelen. ynhiaun behet pan cu
id inlost irinis. Olost irinis hit
bronn iralt. Testes sunt Elgistil.
Iunabui. Cenguarui. merchuit.
35Delaicis uero Peipiau rex. Coll=

49va

biu. centiuit. Seruaturis fiat^{51 (top, above both columns) D v b r i c i v s a r c h i e p i s c o p v s.}
benedictio. Violaturis autem excom
municatio. Amen. DelannIunabui.
R ex⁠^{52 R ex The R is a three-line rubricated initial.} peipiau humili corde
5 contritus et suorum facinorum
memor suam uitam uertens inme
lius pro commertio regni cęlestis po=
dum Iunabui cum uncia agri
dedit Dubricio san r ^c to^{53 san r c to The c seems to have been altered from an r.} et sibi succede
10ntibus inecclesia Landauię cum om
ni sua libertate sine ullo censu ho
mini terreno nisi sancto Dubricio
et ecclesię Landauię. Finis autem
huius agri est. or rit diuchilan.
15dirguoiret huch irguduit dir
bronn iralt. recte trus ircecg. usque
dum descendit guar irhennrit.
issid arifrut. inircoit maur. per
siluam recte diguartham campull.
20Orcampull recte usque Guy. Decle
ricis testes sunt arguistil. iunabui
presbiter. cinguarui. cimmerred.
Iudnou. elharnn. Delaicis Peipi
au testis. cinuin .Colt.^{54 cinuin .Colt. There is a small gap between these names.} arcon.
25guobrir. guodcon. cintimit. cin
gint. Fiat pax seruaturis. Viola
turis autem maledictio. Amen.
De Cvm Barrvc.
S ciant⁠^{55 S ciant The S is a three-line rubricated initial.} omnes quod duo filii pepiav
30 Cinuin uidelicet et guidci dede
runt tres uncias agri cum barr
uc sancto dubricio et omnibus sibi suc
cedentibus inęcclesia Landauię inper
petuo cum omni libertate sine ullo
35censu homini terreno nisi sancto

49vb

Dubricio et suę familię et suis se
quacibus et cum omni communione
data circumcirca. incampo et in
aquis insilua et inpascuis. Finis
5huius agri est aualle usque adlech.
longitudo latitudo delech usque ad
petram crita. Testes super hoc pactum
declericis Arguistil. Iunabui. cing
uarui. Elheiarun. cimmareia.
10Delaicis testes. guoidci. et cinuin.
collbiu. et arcon. Qui insacrato is=
to peccauerint. execrentur. DeLannBocha.
S ciendum^{56 S ciendum The S is a two-line rubricated initial.} est nobis quod dederunt
britcon et iliuc lannmocha pro
15animabus suis cum omni sua libertate
incampo et insilua inpascuis et ina=
quis deo et sancto x ^{p}etro apostolo et archiepiscopo
Dubricio archimonasterii landa^{57 (margin) {nota}.}
uie. et suis omnibus successoribus inperpe=
20tuo uerbo et consensu mourici regis
simul cum dono filiorum Guoleiduc.
caratauc uidelicet et cincu. sine prin
cipatu et potestate alicuius super eam.
nisi episcoporum Landauię. Quicunque ab
25ecclesia Landauię et apastoribus eius eam
separauerit. perpetuo anathemate fe
riatur. Finis istius podi est defossa
ad castell merych. exhinc tendit
aduallem lembi usque aduallem cilcirch
30recte tendit inlongitudinem uallis
usque adbaudur. deinde inlongitu=
dine uallis eclin^{58 eclin The e has possibly been altered from a c.} usque adcaput siluę.
deinde medium siluę usque adcaput
nan pedecon. et inhit dirtnou gu
35inn usque aduadem rufum sata tinnu^{59 (bottom) {Nota per totum}.}

50ra

huc dirauallen hendreb iouoni^{60 (top, above both columns) D v b r i c i v s a r c h i e p i s c o p v s.}
u deinde exit adrubum saliculum
et descendit inprimam fossam ubi in=
ceptus est finis agri istius podii.
5Testes sunt declericis. Num. simon
sciblon. araun. blainrit. iudon. io
ubiu. guoren. cinguan. et multi a
lii testes qui hic non nominantur. De laicis
britton et iluic. gloiu. biuonui. lil
10li. cimuireg. Coram illis omnibus po
suerunt hanc dotem super quattuor euan
gelia inperpetuo sine herede nisi ecclesia
landauię et benedicentes omnes uno
ore omnibus seruaturis hanc elemosi
15nam. maledicentes autem communiter
his qui istud podum cum sua tellure
et finibus istis ab ecclesia Landauia sepa
rauerint. donec ademendationem uene
rint. Amen. De Cil Hal.
20 V idens^{61 V idens The V is a three-line rubricated initial.} erb rex Guenti et ercic^{62 rex Guenti et ercic (margin) {Rex Wencie et Erchyng}.} quod
caduca esset ambitio huius mundi
et potestas. accepit unam tellurem de
propria sua hereditate nomine Cilhal.
et dubritio archiepiscopo archimonas
25terii landauię et suis successoribus
cum deuotione dedit. cum omni sua
libertate et comunione incampo
et inpascuis. insilua et in aquis.
sine ullo herede nisi inuoluntate⁠^{63 inuoluntate It seems that a later hand has struck these words through with a line.} in
30uoluntate episcopi landauie et potesta
te sine ullo censu ulli homini ter
reno magno uel modico. Rex predictus
misit manum super quattuor euange
lia tenente beato dubricio cum pre
35dicta tellure. Finis illius apalude

50rb

magno usque adarganhell. benedi
cens posteris suis qui seruauerint
istam donationem. qui autem uiolaue
rint et ab ecclesia Landauię separaue=
5rint. maledicentur et inignem ęternum
mittentur. Declericis testes sunt ar=
chiepiscopus dubricius. elhearn. iudner.
guordocui. guernabui. Delaicis
uero rex erb. pepiau. gurtauan.
10mabon. condiuill. Tir Conloc.
C onfirmans^{64 C onfirmans The C is a two-line rubricated initial.} scripturam dicentem
Date et dabitur uobis. Rex pepiau
filius erb dedit prosalute animę suę
et proremuneratione futuri premii.
15quattuor uncias agri Conloc super
ripam gu ^{ỽ}i^{65 ripam gu {ỽ}i (margin) {ripa Wy}. In the main text, a later hand has altered the u to a ỽ.} infra insulam eb^rdil usque
cumbarruc ynis stratdx ^our^{66 stratdx our It seems that the o has been altered from another letter, possibly an r.} sine ul
lo censu homini terreno nisi xxxxx
xxxxxxxxxx landauię^{67 nisi xxxxx xxxxxxxxxx landauię Some words have been erased at the end of line 18 and the beginning of line 19.} archiepiscopo du=
20bricio et suis successoribus inperpetuo.
Declericis testes sunt dubricius ar
chiepiscopus^{68 dubricius archiepiscopus (margin) {Dubricius archiepiscopus Landauensis}.}. arguistil. uuelbiu. iouan.
iunapius. conuran. guruan. Dela
icis uero pepiau et filii eius cinust et
25guidci. et heredes conloc. congual
et multi alii demelioribus totius re=
gni. Qui inhoc dono sacrilegium^{69 sacrilegium (margin) {nota sacrilegium}.}
fecerint execrentur. amen.
Porth Tvlon.
30 R egnante^{70 R egnante The R is a three-line rubricated initial.} merchguino filio gli
uis. immolauit guorduc filiam
suam dulon uirginem archiepiscopo dubri
cio landauensis ecclesię quam conse
crauit monialem. datis sibi quattuor
35modiis agri insempiterna consecra=

50va

tione sine ullo censu homni^{71 homni Sic.} ter^{72 (top, above both columns) D v b r i c i v s a r c h i e p i s c o p v s .}
reno nisi deo et archiepiscopo landa
uię. et cum omni dignitate sua et
libertate et communione tota regi
5onis guhiri^{73 guhiri (margin) {In Goweer}.} incampo et insiluis.
inaqua et inpascuis. testante ar
chiepiscopo dubricio et presente cum cle
ricis suis Vbeluiuo. merchguino.
Cuelino. Delaicis uero Merchguinus
10rex. matauc. garu. lugobi. Luua
et. et alii innumerabiles. Testes sunt
facta maledictione abomni ore
et excommunicatione omnibus his qui
cunque illam terram ab ecclesia landauię
15 et apastoribus illius abillo infuturo
separauerint. amen . Data autem benedic
tione seruaturis. De Penn Alvn ⁠^{74 Penn Alvn (margin) {penalỽn iuxta tenby vbi tercium corpus sancti Thelyai sepultum fuit}.} .
N oe⁠^{75 N oe The N is a four-line rubricated initial.} filius arthur implens apostolici
mandatum dicentis Date et dabi
20tur uobis. Et alibi dicitur. Manus por=
rigens non erit indigens. dedit pro
commercio^{76 The contraction mark above the first o seems to have merged with the tail of the g of rigens in the line above.} regni cęlestis inprimo tem
pore terram Pennalun cum suo territo
rio sine ullo censu homini terreno
25nisi deo et archiepiscopo Dubricio et lan
dauię inhonore sancti petri fundatę^{77 inhonore sancti petri fundatę (margin) {nota in honore sancti petri fundate}.}
et omnibus sibi succedentibus. et Lann^{teilo}
maur^{78 Lann{teilo} maur (margin) {lanteilo mawr}.} super ripam tyui. cum duobus 29territoriis suis ubi conuersatus est
30Teiliaus alumnus sancti Dubricii et
discipulus. et territorium aquilentium
super ripam Tam ^{ui}⁠^{79 ripam Tam {ui} (margin) {ripa Taf}. In the main text, a later hand has erased the connection between the tops of the first two minims of the m in Tam, so as to make the word appear as Taui.} fluminis. mittens
noe manum super quatuor euangelia
et commendans inmanu archiepiscopi
35Dubricii hanc elemosinam inperpetuo^{80 (below) {Nota bene hoc latus et precor vt predicta terre et dominia iterum reuertantur Episcopatui landauensi prout prius fuerunt}.}

50vb

cum omni refugio suo. et cum
omni libertate sua incampo et in
siluis inaqua et inpascuis. sub per
petuo anathemate quicunque ab
5illa die inantea separaret abecclesia
landauię terras predictas et cum sua
dignitate^{81 (bottom) {Nota supra ad manum maledictionem dominorum et aliorum qui abstulerunt aliquas terras seu dominia ab episcopatu Landauie et precipue pennalỽn et lannteilo maỽr}. It is possible that the manus (‘hand’) referred to here is the hand pointing to line 14, even though the witness list (lines 7–12) intervenes between that hand and the curseto which this note refers.}. amen. Delaicis noe solus
testis est cum innumerabili copia
hominum. Declericis uero archiepiscopus du
10bricius. arguistil. ubelbiu. Iouann.
iunabui. conbran. guoruan. elhe
arn. iudnou. gurdocui. guernabui.
Fiat pax in diebus suis et habundan=
tia rerum firmaturis donum.^{82 (margin) {Nota}. A pointing hand also draws attention to this line of text.} et filii
15eorum orphani. et uxores eorum uiduę.
uiolaturis istud deo comendatum. amen.
Finis territorii ecclesię aquilensium.
Maliduc guern iduon intaf. trans
iminid inhiaun ipenn nant eilon.
20nant eilon nihit di cehir. o cehir iui
nid dinant bachlatron maliduc
nant bachlatron iuinid^{83 iuinid Theshape of the first minim of the n is unusual; it may have been altered from another letter.}. intraus
digirchu blain nant duuin. mal
iduc nant duuin ditaf. oapernant
25duuin maliduc taf dirguairet
diaper guern iduon. ubi incepit.^{84 The main scribe of the text (scribe A of the Liber Landavensis) originally stopped writing here, only to begin again half way down the first column of the next folio (51r) with the beginning of the Life of St Dyfrig, leaving an intervening a gap of about a column (MWM 135). Most of this gap was later filled in with the Old Welsh bounds of Llandeilo Fawr. The addition was probably by scribe B (MWM 135; Davies 1998b: 3–4), but could conceivably have been by scribe A ‘returning later with blacker ink’ (MWM 135, n. 29).}
Finis territorii Lann Teiliau
maur^{85 Lann Teiliau maur (margin) {lanteilo maur vbi corpus sancti Thelyai sepultum fui[.]}.} Yfinnaun ida. ypenn yglas
pull. artyui. arpenn arall nir hytyr
30melin. Or hytyr melin hit yn euyr
dil. Euirdil nihit bet indubleis. Odu=
gleis hit icimer. Ycimer ynniaun
bet inant luit, Onant luit icecyn
meryrc. O cecin meirch nihit bet
35icruc petill bechan. O dina hit

51ra

irhebauc mein. Or hebaucme=
in yndugleis bisgueiliauc.
O dugleis bis gueiliauc bet nant
ireilin. Onant ireilin bet ichruc
5cust. O cruc cust icruc corncam.
O dina bet imblain isceuiauc.
isceuiauc nihit bet arueithini
iniaun irhen alt. Odina icil ir
adar ilicat tauern iniaun ibis=
10till deui nihit bet igueithtine=
uur. O gueithtineuur dirgairet
bet inletuer cell artyui.^{86 At this point, the later addition by either scribe A or scribe B came to an end (see the note to line 26 of the preceding column). Because the text of the addition was not long enough to fill the space that had been left for it, there remains a gap of about six lines before the beginning of the Life of St Dyfrig. On the fifth line of the gap, a later scribe added a heading on what is now designated line 13.
{Lectiones de ỽita sancti dubricii}}
Qvidam⁠^{87 Qvidam The Q is a three-line rubricated initial.} rex fuit ercychi^{88 ercychi (margin) {Rex erchyng}.} regi
15 onis Pep ^{b}iau^{89 Pebiau (margin) {pepiau}.} nomine clauora
uc uocatus. britannice. Lati
ne uero spumosus qui super inimi
cos suos iuit inexpeditionem. et in
de rediens precepit filię suę Eb ^{u}rdil^{90 Eb {u}rdil (margin) {Eurdila}.}.
20ut ablueret sibi caput. quod cum
conaretur percepit exipsius gra
uitate fuisse pregnantem. Vnde
rex iratus iussit illam includi^{91 (margin) {Rex pepiau iussit filiam eius Eurdilam in aqua mergi}.}
inutre quodam et precipitari influ
25uium. ut quocunque sors uoluisset.
deferetur. Quod econtrario euenit.
nam quotiens ponebatur influ
mine. totiens administrante deo
impellebatur adripam. Inde pater
30indignans quam non potuit sub^{92 (bottom, below both columns) {Supradictus Rex Erchyng, pepiau nomine fuit pater Sancti Dubricii prout habetur in cronicis apud collegium de Warwyke, Et supra nomen dicti Regis patris sancti dubricii prius recte scribebatur antiqua manu, et quidam noỽellus voluit corrigere vt supra. sed scripturam antiquam corrupit. et male fecit,}.}

51rb

mergere fluctibus. destinauit^{93 (margin) {deinde iussit eam comburi}.}
igne comburi. Preparatur itaque
rogus inquem filia uiua intru
ditur. Mane autem facto missis lega
5tis apatre scitum siquid ossuum ^ium⁠^{94 ossuum ium The last three letters of this word have been altered by erasing the connection between the first two minims and erasing the final minim completely.}
natę residuum foret. ^{{eam inuenerunt}} tenentem filium
ingremio quem p er epererat^{95 p er epererat A horizontal contraction mark through the descender of the first p seems to have been erased.} adsaxum
quod ibidem positum est intestimo
nium mirę natiuitatis pueri. Lo
10cus autem auulgo matle^{96 matle (margin) {quo foro natus sit dubricius}.} apellatus est.
eo quod in eo natus fuisset beatus homo.
Hoc audito apatre. iussit adduci
filiam cum filio. Et postquam adeum
peruenerunt. materno^{97 materno Two dots have been added below the a.} affectu ut solet
15fieri. amplexatus est ^{infantem}⁠^{98 {infantem} Written in a lighter ink.}. x ^et x ^eum^{99 x et x eum The ampersand and the e of eum seem to have been written over an erasure.} deos=
culans. Exinstabilitate infantię fa
ciem aui palpitabat et os. Nec sine
diuino nutu. Nam excontactu ma=
nuum infantis ab incurabili mor
20bo quo laborabat curatus est. Spu
mam enim abore incessanter emit
tebat. quam duo clientes sine alicuius
horę interuallo uix extergere pote
rant manutergiis. Qui^{100 Qui (margin) {.ii.a}.} postquam
25se curatum tactu infantis cognouit.
gauisus est nimium ut aliquis posi
tus innaufragio cum peruenerit ad
portum. et inprimo ut leo rugi
ens. postea uersus est inagnum.
30 et super omnes natos et nepotes cepit
diligere infantem. et deloco illo
matle scilicet. mat bonum⁠^{101 bonum Sic.}. le locus.^{102 (margin) {Matle .i. Bonus Locus.}. In the main text matle, mat and le are underlined.}
inde Matle. hoc est bonus locus.
Fecit illum hereditarium cum to
35ta insula. Sumpto sibi nomine

51va

amatre eurdil. idest ^{{ynys eỽrddyl} {{dedit filię matri dubritii"/>} inis eb ^{u}rdil.
que abaliis uocatur mais mail
lo ^{e}cho ^{e}u^{103 lo {e}cho {e}u The two os have been altered to es.}. Et ab illa hora creuit
inętate. et intempore scientię
5missus adstudium litterarum
hilaris cum magna deuotione.^{104 (margin) {qualis puer dubritius}.}
Et quamuis puer ętate. uir ma
turus statim cum magna pru
dentia et scientię eloquentia. et
10postquam uir effectus est. corpo=^{105 (margin) {qualis ỽir}.}
re ętate et sapientia. creuit illius
fama cum utriusque legis noui et ue
teris peritia pertotam britanniam.
ita quod exomni parte totius britan
15nię scolares ueniebant. non tan
tum rudes. sed etiam uiri sapien
tes et doctores adeum studendi
causa confluebant. In primis sanctus
Teiliaus^{106 Teliaus (margin) {de discipulis dubritii}.}. Samson discipulus suus.
20Vbeluius. Merchguinus. Elguore
dus. Gunuinus. Congual. Arthbo
du. Congur. Arguistil. Iunabui.
Conbran. Guoruan. Elheharn. Iu
dnou. Guordocui. Guernabui.
25Iouan. Aidan. C ^{K}inuarch^{107 Cinuarch The C has been altered to a K.}. Et cum
his mille clericos per septem annos
continuos inpodo hennlann^{108 hennlann (margin) {de loco quo docuit}.} su
per ripam Gui instudio litterarum
diuinę sapientię et humanę rete ^{i}
30nuit. exemplum eis prebens insemet
ipso religiosę uitę et caritatis perfe
ctę. Et^{109 Et (margin) {.iii.a}.} per aliud spatium innatiui
tatis suę solio hoc est inis eb ^{ỽ}rdil
eligens locum unum inangulo illius
35insulę opportunum silua et piscibus

51vb

super ripam Gui cum suis innume
rabilibus discipulis mansit perplures
annos regendo studium. nomen
loco imponens Mochros. Moch
5idest porci. ros hoc est locus. Moch
ros britannico sermone locus^{110 (margin) {apud mochr[..] docuit}.}
porcorum interpretatur. Merito locus porcorum
quia precedente nocte apparuit
ei angelus persomnium dicens ei. locum
10quem proposuisti et elegisti incrastino^{111 (margin) {de iussu angelico}.}
uide ut circu^{e}as pertotum et ubicunque
inueneris suem albi coloris cuban=^{112 (margin) {de sue inv[.]niendo}.}
tem cum suis porcellis. ibi funda et
conde innomine sanctę trinitatis habita
15culum simul et oraculum. Homo
dei excitatus asomno memor ange
lici precepti ut solito statim locum
cum suis discipulis circuiuit. et ut
uox angelica ei promiserat. sus albi
20coloris^{113 sus albi coloris (margin) {sus albi coloris est inventus vbi oraculum [..] habitaculum fecit dubritius.}.} cum suis porcellis deloco isto
ante illos prosiluit. et ibi profecto ora
culum simul et habitaculum funda
uit et circumscripsit. et ibi perplures
annos regulariter uixit. predicans et
25docens clerum et populum. radian
te eius doctrina pertotam britanniam
ut lucerna super candelabrum sine
aliqua praui dogmatis macula sin=
ceram fidem tota gens britannica
30conseruauit. Cum^{114 Cum (margin) {.iiii.a}. The C is filled with red.} beatus uir cla
reret indoctrina largita sibi nobi=
li parentela simul et patenti facun
dia creuit inpatria eius uirtus. creuit
populo paradisi introitus. Cum la=
35bor crescebat incorpore plus gau=

52ra

debat protanto onere. expectans^{115 (top) {quomodo dubritius multos curauit etc}.}
retributionem inatrio cęlestis pa
trię. Sanabantur egroti eius manus
impositione. curabantur amulti
5plici egrotatione. et ut quiddam
demultis enarrem. uir beatę mem=
orię Dubricius uisitauit locum
beati ilduti tempore quadragesi
mali. ut quę emendauda^{116 emendauda Sic. A smudge between the tops of the two minims of the u might indicate that someone attempted to correct the word to emendanda. This was Evans’s opinion (LL348).} corri
10geret. seruanda consolidaret.
Ibidem enim multi conuersaba
ntur sanctissimi uiri. multi quodam
liuo re^{117 liuo re This word is written either side of a hole in the parchment.} decepti. Inter quos frater
Samson morabatur filius Amon
15qui meruit abeodem predicto patre
die suę ordinationis apud sedem
episcopalem diaconatus primo. pre
sbiteratus secundo. pontificatus tertio.
ut alba columba incapite suo de
20scenderet quę uisa fuit abeato ar
chiepiscopo et ab abbate ilduto spatio ^{toto}
ordinationis suę. Domus beati
Ilduti diuisa inter fratres. diuisęque
res ęcclesiasticę prout unicuique opus
25erat. diuisaque mi^{ni}steria^{118 mi{ni}steria A later hand has added a suspension mark over the i.} fratribus.
obedientia quidem cellarii conces
sa est aprelatoribus suis beato Sam
soni. qui die ac nocte adsufficien
tiam seruiebat clero. uerumetiam
30placebat communi populo. Qua^{119 Qua (margin) {va}.}
dam die cum omnia pocula ero=
gauerat hospitibus euacuatis cella
rii uasis omnibus. et obtantam lętiti
am aduentus domini Dubricii et fami
35lię suę propalatum est cuidam inui=

52rb

denti quod cellarius funditus deua=
stauerat potus. nam ipse idem po
titus fuerat eadem obedientia. et
ablata sibi inuidebat fratri Samso
5ni pro sua manu largiflua. Audito
sibi congregationis murmuratio
ne. uenit adsanctum Dubricium erubes
cens protanto murmure. denuntians
omnia ordine. dicens. O pater sancte.
10O flos patrię michi succurre. Audi
ta prece sanctus dubricius precatus deum
ut deangustia quam Samson patie
batur eum liberaret. et instigatus
paterno pectore intrauit cellarium
15comite Samsone. et ut dicitur. Mirabi
lis deus insanctis suis. mira relatione ele
uauit manum cum imposita be
nedictione. et data illa. statim ex
integro super habundant uasa uel=
20uti eadem hora fuissent liquoribus
ex solito impleta. et euacuato liuo=
re inuidię sunt reintegrata. et quę^{120 (margin) {de vasis eỽacuatis iteru[.] repletis}.}
tributa sunt largiendo. redacta sunt
precibus remunerando.
25 Confugientibus⁠^{121 Confugientibus (margin) {.vi.a}. The C is a two-line rubricated initial.} populis ex solito
adbeatum uirum dubricium.
et recuperantibus sanitatem animarum
et corporum. aduenit quidam po
tens uir regali prosapia procreatus
30Guidgentiuai orans et flexisgeni^{122 flexisgeni These words have been partially erased because of the erasure on the line below.}
bus ut filiam suam Arganhell xxe ^{nomine}⁠^{123 xxe {nomine} Following Arganhell is a smudge of about three letters in width, ending with e. The reading nomine has been added in the right-hand margin adjacent to the line.} cap=
tam ademonio liberaret. quę in
tantum uexabatur quod uix funibus
cum ligatis manibus poterat reti
35neri quin mergeretur flumine

52va

quin comburetur igne. quin consu
meret omnia sibi adherentia dexx ^ntibus
O quam clarum deo seruire. qui cunc
ta tenet insuo moderamine et re
5frenat adsuum uelle. Audita pre
ce prius pater orauit addominum. et
effusis lacrimis procidens interram
deprecatus est deum ut intercessione
beati petri apostolorum principis omni
10umque sanctorum succurreret languenti.^{124 (margin) {Dubritius captam a demonio liberauit}.}
Quę inproximo presentia patris sui et
parentum suorum ruptis funibus sine
macula euacuato maligno spiritu cum
recuperata sanitate et plenaria scien
15tia recepit exintegro pristinam sani
tatem et inomnibus melioratam quęsta
tim recognouit suam fragilitatem.
inflata sancto spiritu postposuit seculum. et
seruato pudore uirginitatis per
20manens sub refugio sancti uiri. uitam
duxit inmelius et finiuit.
Videns^{125 Videns (margin) {.vii.a}. The V is a two-line rubricated initial.} beatus uir uitam suam non
sufficientem sibi ipsi et populo. in
firmitatibus quibusdam et senio fa
25tigatus laboriosum opus episco=
pii dereliquit. et heremitalem uitam
cum pluribus sanctis uiris et discipulis
suis labore manuum suarum uiuen
tibus ininsula Enli multis annis
30solitarie uixit. et uitam gloriose fi
niuit. quę more britannico uo
catur et antiquitus et inprouerbio
roma britannię^{126 roma britannię (margin) {Nota romam britan[..]e}.} propter longinquita
tem et periculosum transitum ma
35ris inextremitate regni sita. et

52vb

propter sanctitatem loci et honestatem. san
ctitatem cum .xx. milia sanctorum ibi ia
ceant corpora confessorum tam. quam
martirum. Honestatem cum sit
5circundata undique mari et emi
nenti promuntorio orientali pla
ga. occidentali uero plana et fer
tili gleba. humida fonte dulcifluo.
et partim maritima. et delfinis co=
10piosa. quę omni caret serpente et
omni rana. et inqua nullus fratrum
inea conuersantium iunior quidem
morte preoccupatur. cum sen ior^{127 sen ior This word is written either side of a hole in the parchment.} su=
perstet hac presenti uita.
15 E ^{E}t^{128 E {E}t A one-line rubricated E has been erased and replaced with a black majuscule E.} quoniam uenerabantur indigenę cor
poraliter. et habebant et patrem eun=
dem superstites apud deum interpel
lant intercessorem. et apud omnium
sanctorum illius insulę et totius patrię
20defensorem. Pauca miracula quidem
demultis scripto commendatu ^a sunt^{129 commendatu a sunt The final u of commendatu has been altered to an a. Between these two words is a line filler of about two letters in length. Evans (LL 348) thought that the two words had been altered from commendatum est, but I am unable to confirm either an erased suspension mark over the u or an erased e.}.
quippe cum fuerint aut ignibus hos
tium exusta. aut exilii ciuium clas
se longius deportata. Quo ^{uod} uero^{130 (margin) {in insula Enli mort[.] est dubrici[..]}.}
25postmodum inuestigatum est et ad
quisitum monimentis seniorum.
et antiquissimis scriptis littera
rum quo loco sepultus est infra
sepulturam sanctorum uirorum Enli. quoue
30situ firmiter humatus est. et aquo
et qualiter quorumque principum tem=
pore apostolici imperatoris. archi=
episcopi cantuariensis. episcopi bancornen
sis. inde adlandauiam translatus est.
35scripto et memorię commendamus;

53ra

Tempore^{131 Tempore The T is a two-line rubricated intials. Other rubricated intials in the first five lines are only one line in height.} Calixti papę^{132 papę Partially erased.}. Hen
rici romanorum imperatoris
Radulfi cantuariensis archiepiscopi.
Henrici agglorum regis. D a
5uid bancorensis episcopi. V rbani
landauensis episcopi^{133 V rbani landauensis episcopi (top) {nota ỽrbanum Landauensis Episcopum}.}.
S excentesimo^{134 S excentesimo (margin) {.viii.a}. The S is a two-line rubricated initial.} duodecimo an
no incarnationis dominicę sanctus^{135 (margin) {612: mortuus est [.]ubritius}.}
Dubricius landauensis ęcclesię episcopus.
10 octaua decima kalendis de^{136 The spaces at the beginnings of lines 10–12 reflect spaces left by the scribe on account of a hole in the parchment.}
cembris migrauit addominum
Millesimo uero centesimo^{137 (margin) {Nota}.}
uigesimo bissextilique anno nonis^{138 (margin) {1120 translatus}.}
mai. et in .vi. feria translatus est
15abinsula Enli. et ab Vrbano eiusdem
ęcclesię episcopo uerbo et consensu Radul
fi cantuariensis ecclesię metropoli
tani. et assensu Dauid bancorensis
ecclesię pontificis. et inpresentia simul
20Grifidi regis guenedocię. et totius
cleri et populi collaudatione. et de
cima kalendis iunii mensis die
dominica receptus est insuam ecclesiam landa
uiam cum processione facta. preuia sancta
25cruce cum reliquiarum copia. Et
incuius aduentu fit pluuia copi
osa multum populo necessaria.
Nam non pluerat octo septima
nas aut eo amplius pertotam par
30rochiam gulatmorcanensem.
nec etiam stillauerat gutta. Quar
ta nonis eiusdem mensis et inquarta
feria idem predictus episcopus uir bonę me
morię et post laborem. et pretanto
35sibi et ecclesię suę gaudio adepto pro^{139 (bottom) {Inde nota [..........]} {{Nota hic de obitu sancti dubricii et translatione eiusdem"/>. The second note is written over the top of the first.}

53rb

tanto patrono. Et facto ieiunio et⁠^{140 (top) {Nota bene hoc folium}.}
oratione facta. aduocauit canoni
cos suos fratrem Esni decanum eiusdem⁠^{141 (margin) {Esni decanus landauensis vt verso folio appare[.]}.}
ecclesię et uirum castimonię et sum
5mę prudentię. Capellanumque su
um Isaac nomine uirum magnę as
tutię et ualentię. Et appositis ad
terram sacris reliquiis^{142 reliquiis The l has a short bar through its ascender.} beati Du=
bricii. et locatis adunum ut pre
10parentur et separato puluere
aqua lauan ^rentur protanto itinere.
et missis propriis suis manibus adre
uerentiam tanti thesauri. et toti
patrię intria baccinia ante altare
15petri apostoli et sanctorum confessorum Dubri
cii. Teiliaui. Oudocei. statim tac
tu sacrarum reliquiarum ebulliuit
aqua undique miro ac ueluti mis=^{143 (margin) {Nota bene de sonitu et tumultu}. There is a line in the margin indicating that this note pertains to lines 18–32. See the following note.}
so grandi calido et rubeo lapide.
20Non tantum proebullione multi=
moda pertotum baccinium mira
bantur stupefacti. uerum etiam tan
tam aquam nimium calefactam senti
ebant. Nec parua hora aut spa
25tio momenti. sed etiam quandiu
alternatim mouebantur abillis
communiter inaqua tandiu usque
adfinem ablutionis crescebat calor
inaqua. non tantum uisus et tactus
30sentiebant miraculum. immo audi
tus audientes caloris. et humidi
sonitum et tumultum⁠^{144 sonitum et tumultum (bottom) {vide bene de sonitu et tumultu}.}. His^{145 His (margin) {.ix.a}.} uisis au=
ditis et tactis. ut est mirabilis deus
insanctis suis. Accepit episcopus unum os
35debrachio. et tractans prenimio

53va

gaudio remisit inaquam. et missum
adfundum aquę. mouit se infu
ndo per spatium nullo se mouen
te nisi diuino tutamine per nimi
5am horam. Quod cum uidisset so
lus inprimis aduocauit decanum^{146 decanum (margin) {decanus landauensis}; (margin) {nota ossis et aquę in occasionem}.}
sibi adherentem ut uideret ossis et
aquę motionem simul et capella
num. et referunt grates deo ut in
10ore duorum aut trium fit omne
testimonium protanto miraculo.
Quibus uisis adlaudem et exaltati
onem ęcclesię dei positę sunt reliquię
sancti Dubricii intumbam adhoc aptam.
15 et inantiquo monasterio ante sanctę
marię altare uersus aquilonalem
plagam. et predictus antistes uir
bonę memorię uidens loci paruita
tem inlongitudine .xxviii. pedum.
20inlatitudine .xv. altitudine .xx.
et cum duabus alis exutraque parte
admodum paruę quantitatis et
altitudinis et cum porticu .xii. pe
dum longitudinis. et latitudinis
25rotundę molis. Consilio Radulfi
cantuariensis ęcclesię archiepiscopi. et to
tius cleri et populi eiusdem. cepit mo
nasterium maius construi inho
nore Petri apostoli^{147 inhonore Petri apostoli (margin) {Nota in honore petri apostoli}.} et sanctorum confessorum
30Dubricii. Teiliaui. Oudocei. Mille
simo. centesimo. uigesimo anno^{148 Millesimo. centesimo. uigesimo anno (margin) {millesimo centesimo vigesimo anno uero ecclesia landauensis maius constructa fuit}.}.
xviii. kalendas maii mensis. et inquarta
feria passionis. et acceptis sibi et ęc
clesię sue^{149 sue The e has a faint cedilla.} his litteris domini archiepiscopi cum
35data benedictione et per donatione

53vb

omnibus auxiliaturis inceptum opus.^{150 The notes in this column of the manuscript apply to the texts following the Life of St Dyfrig.}