106
                      Vita sancti Assaph


⁠^{1 ⁠Gloriosissimi⁠ (margin) fol. 99.b. This refers to the folium of Llyfr Coch Asaph from which this part of the text was copied.}Gloriosissimi confessoris et pontificis Assaph pa=
troni nostri vitam per loca diuersa, monasteria, cathe=
5drales et baptismales ecclesias diligenti affec=
cione quesiui . Cum igitur Assauens^{2 ⁠Assauens⁠ For Assauensis, although there is no mark of abbreviation.} ecclesia per bea=
tum kentigernum sit fundata edificata et solempniter
consecrata ⁠et solo admiratione dignum quare⁠^{3 ⁠quare⁠⁠ The abbreviation is ambiguous.} non kenti=
gernensis sed Assauensis prefata intitulatur ecclesia –
10hinc est quod de predicte sedis fundacione et fundato=
ris munificencia fabricantis et consecratis hono=
rificencia que in vita beati kentegerni stilo traduntur
laciori in presenti opusculo dictamine contrahentur⁠ com=
prehenduntur breuiori. demum de eleccione et creacione Sancti
15Assaph. Confirmacione et consecracione et conuersacionis ipsius
dulcedine de corporis vniformitate viribus et decore
cordis virtutibus et sanctitate ac miraculorum illustracione
ad populi deuocionem et aliqualem cleri instruccionem fami=
liaris affecionis vomere aliqua licet pauca intendo
20parare . Cum dictator se ad loquendum preparat sub quante
cautele studio loquatur (?) attendat ne si obscure
ad loquendum rapitur, erroris vulnere audiencium cor=
da feriantur. et cum fortasse sapientem se videri de=
siderat virtutis compaginem insipienter abscidat. sepe
25etenim dictatorum virtus amittitur cum apud audientium
                                       corda/


107

corda obscuritas grauatur. Qui enim ea dictant que
audiencium corda intelligere nequeunt non auditorum uti=
litatem, sed sui ostentacionem faciunt. // Hoc igitur opus=
culum ex vno libro latino et diuersis codicillis nostro=
5vulgari conscriptis Storiographorum Wallensium nar=
racionibus simplici dictamine tanquam pueris papulum –
duxi compaginandum moderacionis sic tenes^{4 ⁠sic tenes⁠ sustenes would also be a possible reading.} temperiem
ut simplicioribus sit appetibile nec aliis nimis inu=
tile vel contemptibile habeatur. Totum igitur studium huius
10operis totum fructum mei laboris vestre illustrantis Scientie
examini duxi presentandum ut quod mei erroris def=
fectu incorrectum relinquitur, vestre discrecionis sale conditum
saporetur, si quid forte minus ueritat^{5 ⁠ueritat⁠ Sic.} consonans so=
nuerit vestro iudicio limitetur, Si autem quid inuenitur a
15neutro discidens. uel discordans vestro testimonio com=
probetur. Beatus kentigernus ab impio rege Morken
occidentalium parcium Albannie et suis dolosis com=
plicibus dire et crudeliter persecutus diuina monicione
propriam ciuitatem de Glascu deseruit, et uersus –
20sanctam ciuitatem beatissimi presulis Dauid li=
Meneuie apostolorum exemplo pedibus et peregre iter arripuit
omnis enim qui gemmebat et uexabatur a Sawl fu=
giebat et ueniebat ad dauid licet igitur cum labo=
ribus variis iniuriis et sudoribus angustiis innu=

108

meris et tribulacionibus ad sanctum Dauid Meneuie perue=
nit [             ]^{6 At this point, the scribe leaves a number of gaps for words missing or illegible in his exemplar.} et exultans tanquam angelus de
celo pie et honorifice a beato dauid est susceptus et aliquam=
diu lumen [             ] variis et continuis consola=
5cionibus confortatus omnibus que persecucionibus oblitis aliquan=
tisper mutue karitatis
comoratur ubi de illo per ora uniuersorum fama –
fulgurans ad plurium^{7 ⁠plurium⁠⁠ The l of plurium is crossed, but the significance of this is unclear.} aures discurrebat./
              here wanted two great leaves./
10⁠Cum illustrissimus rex et miles strenuissimus au=
dita fama gloriosa beatissimi presulis kentigerni
et eius conuersacione Sanctissima per vniuersos fere or=
bis fines et terminos diuulgata ad perpetuam sal=
utem animarum sui regni incolarum cooperante Spiritu
15Sancto Sanctissimum Kentigernum presulem exunanimi pro=
cerum suorum consilio per legatos et nuncios solempnes
deuotissime duxit inuitandum. beatus igitur
kentigernus audita tanti principis douocione^{8 ⁠douocione⁠ Sic.} et
sincera cordis humilitate ad regem Caswallanum
20humiliter perexit et honorifice a rege et regno recep=
tus recep regem et regnum nomine christi crucifixi filii
dei viui voce pia salutauit. cui Rex benedictus
kentegernus qui uenit in nomine domini et benedictum no=
                                       men


109

men sanctitatis eius in secula et adiciens Rex dixit
sancto ecclesie^{9 ⁠ecclesie⁠ Sic for ecce.} tota terra mea in conspectu tuo est et vbicumque animo
tuo cederit et bonum oculis tuis videatur ad honorem
nominis dei tui et ad nostram nostreque gentis salutem
5tibi et tuis construere habitaculum et edifica monaster=
ium vir dei gratias multiplices regi et regno egit .
Sanctus igitur presul kentigernus non dedit sompnum oculis
suis nec palpebris quietem donec inueniret locum aptum
ad edificandum tabernaculum deo Iacob. Circuiuit
10⁠igitur terram et perambulauit eam et turba discipulorum multa
cum illo explorans amenos citus locorum qualitates ae=
ris glebe ubertatem et aquarum uicinitatem pratorum et pascu=
arum ac siluarum sufficientiam et cetera que admonaster=
ii edificandi spectabant comoditatem. Cumque scilicet
15pergerent perobruta moncium per concaua uallum et con=
densa et opaca nemorum insedentes sermo sinaruntur
que ad presens spectabant negocium et ecce singularis
ferus aper totus candidus ad pedes sancti accedens
capud agitans aliquantulum progrediens et retroaspi=
20ciens gestu quo potuit sancto et sociis eius vt illum seque=
rentur annuit. Cum autem peruenissent ad locum quem
sancto et successoribus suis dominus predestinauerat aper substi=
tit et terram crebro pede percussiens et dente protenso
ce^spitem⁠^{10 ⁠cespitem⁠⁠ s added in the far left margin with a signe-de-renvoi in the gap between e and p.} cuiusdam coruli extirpauit et ore grauiendo

110

illum esse locum illis a deo paratum signis diuinis et
nutibus, liquido preostendit et ab eorum aspectu subito
nemora repetit et absessit. Est autem locus ille
super ripam fluminis constitutus quod vocatur Elwy
5a quo flumina sedes cathedralis nomen vulgare re=
cepit viz. lanelwy Tunc sanctus flexis geni=
bus omnipotentem deum adorauit et in nomine domini locum
et circumiacencia solempniter dedicauit ac in testi=
monium et signum salutis et future religionis ibidem
10crucem erexit et tentoria fixit . Cum igitur Sanctus
dei kentigernus monasterium construere studuisset in
quo filii dei dispersi salubriter conuenirent more apium
ab oriente, occidente, aquilone, et meridie, premo^{11 ⁠premo⁠ Perhaps for premento, but lacking an abbreviation mark. An alternative reading would be primo.}
spiritu, sancto filii dei uenientes oracionibus et diuinis officiis
15expletis viriliter et animose laborantes diuersis
operibus insudebant, alii locum purgabant, alii com=
planebant, alii fundamenta preparabant. Quidam
eciam gestantes, quidam compaginantes more Brit=
tonum ecclesiam et ceteras officinas delignis leni=
20gatis subtiliter et festinanter construebant pro loco et
tempore de lapidibus dictum monasterium construere propo=
nentes . Cum autem operi instarent et opus in
manus eorum mirifice cresceret, superuenit
quidam gentilis regulus nomine Maelgwn in=
                               dign=


111

dignantis nature, et dei ignarus quesiuit qui vel quo
ausu in terra sua contemnabiliter monasterium edificauit
sanctus vero ad interrogata respondens christianos se esse et
de aquilonibus partibus Britannie ad seruiendum deo ui=
5uo et uero illic aduenisse non solum per licentiam immo per
beneuolenciam regis Caswallaw⁠^on mansionem
inhibi incoasse asserebat ad cuius dominium et dis=
sionem locum illum pertinere credebat. Quo audito
Maelgwn fremens et furibundus omnes cum violen=
10tia a loco expelli et quicquid edificatum fuerat euel=
li et dissipari precepit . et ecce manus domini Mael=
gwn crudeliter famulum christi persequentem repentina
cessitate^{12 ⁠cessitate⁠ Sic for cecitate.} percussit, sed mox gratiam contricionis adeptus et
gratiam dei illustratus erronea precepta sua reuocauit
15et sanctum kentegernum pro damnitate recuperanda humiliter ad=
orauit, orante igitur sancto kentigerno Maelgwn vi=
sum corporalem recepit et a sancto pontifice aqua salu=
tari lotus in nomine patris etcetera, baptizatus est. Sic igitur
de Saulo Paulaus, de persecutore deuotus locum
20predictum et alias terras amplas et predia census et liber=
tates sancto kentigerno dicti regis Maelgwnn⁠^{13 ⁠Maelgwnn⁠⁠ There is a nasal bar above the n, but this abbreviation is ambiguous.} contulit
munificentia, cuius suffultus amuniculo opus incep=
tum ad finem laudabilem perduxit, et deuotis peticionibus
dicti regis aquiescere cupiens demum monasterium

112

sedem cathedralem constituit. ¶. deuulgata glo=
riosi presulis et conuentus gloriosa conuersacione viri dei .
ad sedem predictam senes cum iunioribus, diuites et te=
nues,^{14 ⁠tenues⁠ There is a mark like a nasal suspension bar above the u.} ad subportandum iugum dei cateruatim conflue=
5bant. augebatur de die in diem numero et merito hec sancta
multitudo ita ut usque ad nongentos sexaginta –
quinque numerus extenderetur deo humilitancium sub institu=
cione sancti kentigerni vitam et habitum regularem
profitencium quorum obsequia deo grata in libro de ui=
10ta beati kentegerni plenius scripta inuenientis multi=
pliciter recommendanda./ beatus kentegernus effusis la=
crimis et flexis genibus gratias deo omnipotenti egit, eo quod
post regum principum et tiranorum persecuciones post eroneos
gentilium ritus dampnabiliter errantes adagiucionem^{15 ⁠adagiucionem⁠ Sic.}
15veri dei salubriter conuertit post diuersas iniurias contu=
melias et sudores ad perfeccionem monasterii et ad sancte
multitudinis predicte salutarem institucionem et obseruantiam
regularem ad corporis et animi quietem et tranquilitatem
feliciter peruenit. Et ubertim plorans deum deuotissime
20exorauit, ut sue senectutis in eodem monasterio diem
clauderet extremum, dicens, Oro te pater ut hic diem
senectutis mee possim claudere extremum, et in conspec=
tu fratrum meorum ossa mea in ventre matris mee sint
recondita hac oracione fusa, vox angelica in au=
                               res

113

res eius insonuit, reuertere in Glaschu ad ecclesiam tuam
ibi eris in gentem magnam et crescere te faciet dominus in
plebem suam, gentem sanctam et in nuerabilem,^{16 ⁠in nuerabilem⁠⁠ Sic.} populum adquisi=
cionis adquirexs domino deo tuo coronam perpetuam
5percepturus ab eo, ibi enim in senectute bona dies
tuos consumabis et ex^{17 ⁠ex⁠ There is a flourish above this word.} hoc mundo transibis ad patrem
tuum qui est in celis. Quo audito ex humana fra=
gilitate sanctus dei fleuit amore dicens, o domine
non sicut ego volo fiat sed sicut tu vis. Cum igitur
10dies crastinus illusceret conuocatis discipulis suis in
vnum, dixit, humanum dico vobis karissimi, volui propter infir=
mitatem carnis mee diu deliberans et desiderans –
oculos istos seniles a vobis claudi, ossaque mea sub
oculis omnium vestrum in ventre matris omnium recondi.
15Sed quia non est hominis via in potestate eius iniunctum est mihi
a domino ad ecclesiam meam de Glaschu redire, nec de=
bemus, aut audemus, aut uolumus contradicere sue votx⁠ⁱ
aut sue sacre iussioni contraire tercia Ecce sanctissimi
fratres et filii premissis deo precibus fraternitatem vestram
20cum pia exhortacione conuenio, et per diuinum nomen
supra quod non aliud obtestor vt huic loco et uestre sanctissi=
me multitudini episcopum et antistitem eligatis deinde
simili(?)^{18 ⁠simili⁠ Ambiguous abbreviation.} uos obtestacione coniuro ut nullus vestrum in
eligendo aut personam accipiat aut quolibet fauore,

114

amore uel munere a ueritate discedat sed cum tanta
pietate et sincere conscientie puritate quem Setui^{19 ⁠Setui⁠ Sic.} uestro
eligendum intulere Communis^{20 ⁠Communis⁠ Ambiguous abbreviation.} assensus decreuerit in no=
mine domini eligatis vt nec discordans contencio ad sub=
5uersionem huius sacre sedis inter uos locum inueni=
at nec in requirenda equitate vigor vestri ordinis et
sollicitudo tempestat. Cum incunctis sacris ordinibus
et ecclesiasticis misteriis sint etatis.
                           the rest to the end is lost